بررسی تاثیر جدایه های تریکودرما در کنترل بیولوژیکی بیماری پژمردگی آوندی پنبه در گنبد

فهرست
چکیده1
مقدمه3
اهداف تحقیق 6
فصل اول : بررسی منابع
2-1- کلیاتی در مورد پنبه8 2-1-2- اهمیت پنبه10
2-1-3- خصوصيات گياهشناسي پنبه.......................................................................................................................................................11
2-1-4- نيازهاي پنبه .............................................................................................................................................................................13
2-1-5- ارقام مورد کشت پنبه................................................................................................................................................................14
2-1-6- موارد مصرف پنبه و فرآورده‌هاي آن........................................................................................................................................14
2-1-7- تولید پنبه در جهان...................................................................................................................................................................15
2-1-8- تولید پنبه در ایران.....................................................................................................................................................................15
2-1-9- میزان تولید................................................................................................................................................................................16
2-1-10- عملکرد در هکتار.....................................................................................................................................................16
2-2-کلیاتی در مورد بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه.............................................................................................................19
2-2-3- علائم بیماری.................................................................................................................................................................20
2-2-2- تاریخچه بیماری.............................................................................................................................................................20
2-2-4- عامل بیماری.................................................................................................................................................................20
2-2-4- 1- خصوصیات ظاهری V. dahliae...........................................................................................................................22
2-2-4- 1- 1- کلنی، ریسه، کنیدیوفور و اسپور........................................................................................................................22
2-2-4- 1- 2- میکرواسکلروت..................................................................................................................................................24
2-2-4- 2- نیازهای رشدی در محیط کشت................................................................................................................................25
2-2-4- 2-1- دما.......................................................................................................................................................................25
2-2-4- 2-2- اسیدیته................................................................................................................................................................26
2-2-4- 2-3 – نور....................................................................................................................................................................27
2-2-4-3- ژنتیک ....................................................................................................................................................................27
2-2-4-3-1- گروههای سازگار رویشی.....................................................................................................................................27
2-2-4-3-2- استرین، پاتوتیپ و نژاد........................................................................................................................................29
2-2-4-3-3-جنبه های مولکولی تشخیص................................................................................................................................30
2-2-4-3-4-میزبانها..............................................................................................................................................................32
2-2-4-3-4-1- میزبانهای ورتیسیلیوم در جهان....................................................................................................................32
2-2-4-3-4-2- میزبانهای ورتیسیلیوم در ایران.....................................................................................................................36
2-2-5- نحوه آلودگی گیاه ...................................................................................................................................................37
2-2-5-1- زهرابهها..............................................................................................................................................................37
2-2-5-2- آنزیمهای پكتوليتيك..........................................................................................................................................38
2-2-5-3- آلودگی آوندها...................................................................................................................................................38
2-2-6-تاثیر بیماری روی صفات کمی و کیفی موثر در عملکرد..........................................................................................39
2-2-7- چرخه زندگی......................................................................................................................................................39
2-2-8- عوامل موثر در همهگیری بیماری.........................................................................................................................41
2-2-9- کنترل بیماری......................................................................................................................................................43
2-2-9-1- کنترل زراعی...................................................................................................................................................44
2-2-9-2- کنترل شیمیایی..................................................................................................................................................44
2-2-9-3- ارقام مقاوم........................................................................................................................................................46
2-2-9-4- کنترل بیولوژیکی..............................................................................................................................................47
2-2-9-4- 1- Trichoderma sp...................................................................................................................................49
2-2-9-4-1-2- تریکودرما بعنوان عامل کنترل بیولوژیک.................................................................................................50
2-2-9-4- 1-2- مکانیسم القای مقاومت در گیاهان توسط تریکودرما................................................................................54
2-2-9-4- 1-3 - القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم پراکسیداز...............................................................................56
2-2-9-4- 1-4- القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزيم بتا- 1و3 گلوکاناز و تولید فنل................................................57
فصل سوم : مواد و روش
3-1- مواد مورد نیاز...........................................................................................................................................................60
3-2- روش تحقیق.............................................................................................................................................................60
3-2-1- تهیه محيط های کشت مورد استفاده جهت جداسازی و رشد جدایه ها....................................................................60
3-2-1-1- محيط کشت آب آگار (WA)........................................................................................................................60
3-2-1-2- محيط کشت سيب زميني، دگستروز آگار (PDA)............................................................................................60
3-3- نمونه برداری بوته های آلوده به قارچ Verticillum daheliae ...........................................................................60
3-4- جداسازي قارچ عامل بيماري.....................................................................................................................................61
3-5- آزمون بیماریزائی جدایهها .......................................................................................................................................61
3-6- جداسازي و شناسايي قارچ تریکودرما.......................................................................................................................62
3-7- بررسی تاثیر جدایههای تریکودرما روی قارچ عامل بیماری ....................................................................................64
3-8- بررسی تاثیر ترکیبات گازی فرار کشت 96 ساعته آنتاگونیستها روی رشد میسلیومی قارچ ورتیسلیوم..................65
3-9-تهیه مایه تلقیح عامل بیماری و آنتاگونیستها ........................................................................................................66
3-10- اثر جدایههای تریکودرما در کنترل بیماری در شرايط گلخانه................................................................................66
فصل چهارم : نتایج
4-1- مزرعه......................................................................................................................................................................70
4-1-1- جمع آوری نمونه..................................................................................................................................................70
4-2- آزمایشگاه................................................................................................................................................................70
4-2-1-شناسائی جدایه های تریکودرما ..............................................................................................................................70
4-2-1-1- مشخصات قارچ Trichoderma harzianum ...........................................................................................70
4-2-1-2- مشخصات قارچ Trichoderma virens.........................................................................................................71
4-2-2- قارچ عامل بیماری.....................................................................................................................................................75
4-2-3- اثبات بیماریزایی......................................................................................................................................................76
4-2-4- بررسی تاثیر آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما بر قارچ عامل بیماری......................................................................76
4-5-4- آزمون کشت متقابل جهت بررسی قدرت رقابت بین جدایه های آنتاگونیست و قارچ عامل بيماري............77
4-5-4- آزمون تولید مواد بازدارنده فرار.................................................................................................................................86
6-4- بررسی تاثیر جدایه های مختلف قارچ تریکودرما بر روی پژمردگی ورتیسلیومی پنبه در شرایط گلخانه.............88
1-6-4- اندازه گیری درصد آلودگی .....................................................................................................................................88
2-6-4- اندازه گیری طول گیاهچه(ریشه و ساقه)...................................................................................................................89
فصل پنجم : بحث
پیشنهادات.........................................................................................................................................................................97
منابع......................................................................................................................................................................................98
چكيده
پژمردگی در اثر گونههای مختلف Verticilium ایجاد شده و از مهمترین بیماریهای پنبه در اغلب مناطق جهان می باشد. در بین گونههای عامل بیماری، V. dahliae گونه غالب در اغلب نقاط جهان است. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده و موجب خسارت کمی و کیفی محصول میگردد. از اینرو کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.
در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترين و اقتصاديترين روشهاي مبارزه با اين بيماري مي باشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. استفاده از قارچکشها نیز تاثیر چندانی در کاهش خسارت بیماری ندارد. از اینرو یافتن روشهای دیگر کنترل بیماری، بهخصوص استفاده از عوامل بیولوژیک از اهمیت زیادی برخودار است.
دراين بررسي تعداد پنج جدایه تریکودرما از کشت 18 نمونه خاک جمع آوری شده از مزارع مختلف پنبه گنبد در محیط کشت اختصاصی رزبنگال بدست آمد. از این تعداد سه جدایه در جلوگیری از رشد قارچ عامل بیماری (Verticilium dahliae) در شرایط آزمایشگاهی موثر بودند. از بین پنج جدایه، سه با دارا بودن بیشترین قابلیت بازداری از رشد پاتوژن و تولید مواد فرار، به عنوان جدايه هاي برتر برای انجام همه آزمون های انتخاب شدند.
بر اساس خصوصیات بررسی شده در این تحقیق و مقایسه با صفات گزارش شده در منابع معتبر، جدایه ها به عنوان گونههای Trichoderma harzianum، T. virens و T. asperallum.شناسائی شدند. در کشت متقابل جدایه12و 6،1 T. harzianum ،7 T. virens و4 T. asperallumدارای بیشترین قدرت بازدارندگی رشد قارچ عامل بیماری بودند. هیچیک از جدایه ها قادر به پارازیته کردن میسلیومهای V. dahliae نبودند. از نظر متابولیتهای فرار، سه جدایه T. harziamum 1, T. virens 7 and T. asperallum 4 بیشترین تاثیر را نشان دادند. همچنین جدایه Trichoderma harziamum 1 در افزایش ارتفاع گیاهچه و همچنین اثرات کنترل کنندگی برخوردار بود.
فصل اول
مقدمه و کلیات تحقیق
مقدمه
پنبه از محصولات مهم و بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان ازجمله آمریکا، استرالیا، ازبکستان، برزیل، پاکستان، چین، مصر، مکزیک و هند میباشد.
این گیاه بهخاطر ارزش اقتصادی و تجاری در جهان، به طلای سفید معروف میباشد. خصوصيات ويژه الياف آن موجب گردیده كه عليرغم توسعه سريع و فراگير الياف مصنوعي، این الياف همچنان حدود 48% از مصرف جهاني را به خود اختصاص دهد و حتي در برخي موارد هيچ فرآورده ديگري، قابليت جايگزيني با آن را نداشته باشد. قابلیت شستشو، ‌دوام، استحكام، ‌قابلیت هدایت بخار آب، دوام شیمیایی، نرمی، قابلیت انعطاف، تغییر دادن رنگ الیاف پنبه با رنگهای شیمیایی و سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه از جمله خصوصیات الیاف پنبه میباشند (ناصری، 1374).
جدا از اهميت نساجي، در بين نباتات روغني، پنبه مقام دوم را در جهان دارا بوده و كنجاله باقيمانده آن پس از روغن كشي نقش مناسبي در تغذيه دام دارد. اين ويژگيها همراه با افزايش روز افزون جمعیت بشر، موجب شده كه پنبه در بين گياهان زراعي از اهميت خاصي برخوردار باشد. به همين دليل، توجه به افزايش توليد آن از درجه اهميت بالايي برخوردار است (رجبی، 1379).
پنبه بهعلت داشتن موارد مصرف گوناگون، از نظر اقتصادی و تجارتی دارای اهمیت فوق العادهای بوده و به علت احتیاج به انواع وسایل و لوازمی که از فرآوردههای این گیاه تهیه میگردد، روز به روز بر اهمیت آن افزوده میشود.
الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و دانه آن به عنوان محصول فرعی، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند (عالیشاه و همکاران، 1382؛ عالیشاه و محمدی، 1389؛ رضایی و همکاران، 1385).
استفاده از پنبه در صنایع پارچه بافی، جوراب بافی، قالی بافی، تولید پتو، تهیه نخ قرقره، مبلمان منازل، لاستیک سازی، تهیه فیبر، تهیه فیلم عکاسی، پوشش کابل، پشم مصنوعی، طناب، اشیاء پلاستیک، تهیه لوازم آرایش، تهیه صابون، شمع، ورنی، نئوپان، پنبه بهداشتی، نوارهای طبی، تهیه روغن (خوراکی، صنعتی و طبی)، کنجاله برای خوراک دام و تولید کود، از مصارف عمده این ماده است (برزعلی وهمکاران، 1383؛ عالیشاه و محمدی، 1389).
با وجود این همه محاسن، اين گياه ارزشمند همواره مورد تهديد عوامل مخرب قرار مي گيرد. از جمله عوامل مخرب بیماری های گیاهی هستند.
از جمله بیماریهایی که پنبه را مورد تهدید قرار میدهد، پژمردگی ورتیسلیومی بوده و از مهمترین بیماریهای پنبه در اغلب نقاط جهان، از جمله ایران است.
علایم بیماری ابتدا به صورت زردی و پژمردگی در مزرعه ظاهر شده و رفته رفته برگها خشک میشوند. قسمتهائی از پهنک برگ کلروزه و نکروزه میگردد. با تهیه مقطع از ساقه نقاط قهوهای در آوندها دیده می شود. شدت علایم به حساسیت گیاه میزبان، میزان تراکم قارچ در خاک و استرین قارچ بستگی دارد
این بیماری در اثر گونههای مختلف Verticilium مثل V. albo-atrum، V. tricorpus ، V. nigrescens و V. nubilum ایجاد میشود، ولی V. dahliae Kleb گونه غالب قارچ عامل بیماری میباشد.
دو گونه اول دارای کنیدیوفورهای منشعب فراهم میباشند. گونه V. dahliae دارای میکرواسکلروتهای سیاهرنگی بوده که اندام مقاوم قارچ محسوب گشته، ولی V. albo-atrum دارای ریسههای ضخیم و سیاهرنگی میباشد.
با قرار گرفتن ریشه گیاه در مجاورت میکرواسکلروتهای موجود در خاک، این میکرواسکلروتها جوانه زده و از طریق تارهای کشنده وارد آوندهای چوبی شده و در آنجا کنیدیوفور و کنیدی تشکیل میدهند. از طریق آوند چوبی، کنیدیومها به سرعت حرکت کرده و به نقاط بالای گیاه میرسند.
قارچ V.dahliae دارای دو سویه معمولی (ss-4) و برگ ریز (T-9) میباشد (عطار و همکاران، 1385).
در سویه معمولی قارچ قسمتهای وسط برگ را خشک کرده، ولی برگها بر روی گیاه باقی میمانند و حرکت قارچ در برگها به شکل Vمیباشد.
سویه برگ ریز هنگامی که هنوز برگ سبز است، باعث خم شدن دمبرگها میگردد. چنین برگیهائی با دست زدن یا هر نوع تکان دیگری، به راحتی از شاخه جدا میشود. بعد از مدتی گیاه کاملاً لخت شده و برگهای کوچک جدیدی تولید میکند. این سویه نسبت به سویه معمولی گرمادوست تراست.
سویه برگ ریز تا نوک گیاه گسترش یافته و باعث ریزش غوزه ها نیز میگردد. ولی سویه معمولی تا اواسط گیاه گسترش می یابد. گیاه مقاوم به استرین معمولی نسبت به استرین برگ ریز هم تا حدودی مقاوم است. برگ ریزی در اثر ایجاد لایه جداشونده در محل اتصال برگ، به دلیل تولید اتیلن یا آبسزیک اسید صورت میگیرد.
در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترين و اقتصادي ترين روشهاي مبارزه با اين بيماري ميباشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. از طرفی ارقام کاملا مقاومی از پنبه در مقابل این بیماری در کشور در دسترس نمیباشد. کنترل شمیائی با استفاده از قارچکشها تاثیر زیادی در کنترل بیماری و کاهش محصول ندارد. از اینرو یافتن روشهای دیگر کنترل بیماری، بهخصوص کنترل بیولوژیکی، در تلفیقی از روشهای دیگر، در مدیریت بیماری، از اهمیت زیادی برخودار است.
کنترل بیولوژی از نظر ارزاني، سهولت كاربرد و ايمني محيط زيست، بر روش شيميايي ارجحيت دارد. لذا امروزه بر اين منطق تكيه ميشود كه جهت رسيدن به توسعه و كشاورزي پايدار، حفظ مسايل زيست محيطي، توليد محصول سالم و كاهش مصرف سموم كشاورزي و صرفه اقتصادی آن برای تولید کننده، گرایش به روشهاي بيولوژيك، امري الزامي ‌است. بنابراین یکی از پتانسیلهای جایگزین برای مدیریت بیماریهای گیاهی، استفاده از عوامل بیولوژیکی، از جمله جدایه های مختلف قارچ تریکودرما میباشد. تریکودرما مشهورترین و موثرترین جنس قارچی در زمینه کنترل بیولوژیکی عوامل بیماریزای گیاهی است که خوشبختانه بعضی از جدایههای آن به مرحله تولید تجاری رسیده و در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند (Kubicek and Harman, 1998) .
گونههای تریکودرما همه جازی و از میکروارگانیسمهای غالب میکروفلور خاک به شمار میروند (Harman et al., 2004). گونههای این جنس طیف میزبانی وسیعی داشته و با مکانیسمهای مختلف آنتاگونیستی (رقابت، آنتی بیوز و پارازیتیسم) عوامل بیماریزای گیاهی مختلف را کنترل می کنند (Harman, 2006).
2-1- اهداف تحقیق
- جداسازی و شناسایی جدایههای بومی تریکودرما ی موجود در مزارع پنبه گنبد.
- بررسی امکان کنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی پنبه با استفاده از جدایه های بومی گونههای مختلف تریکودرما در محیط آزمایشگاهی.
- غربال جدایههای برتر بر اساس میزان بازداری از رشد قارچ عامل بیماری، به منظور ارزیابی کنترل بیماری در محیط گلخانه.
فصل دوم
پیشینه تحقیق
2-1- کلیاتی در مورد پنبه
2-1-1- مبدا گیاه پنبه
گیاه پنبه بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سراسر جهان مثل آمریکا، استرالیا، ازبکستان، برزیل، پاکستان، چین، مصر، مکزیک، هند و ... است. بیشترین تنوع پنبه‌های وحشی نخست در مکزیک، و سپس در استرالیا و آفریقا یافت می‌شود. بخش‌هایی از الیاف پنبه در کاوش‌های باستان‌شناسی مربوط به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد در مکزیک و تمدن دره سند (پاکستان امروزی) پیدا شده‌اند. به اعتقاد بعضی از محققین پنبه در فلوریدا از سال 1556 و در ویرجنیا نیز از سال 1607 کشت میشده است. بر همین اساس بیشترین تولید پنبه در کشورهایی مثل آمریکا، ازبکستان، چین و هند بوده است و سایر کشورها مثل برزیل، پاکستان و ترکیه در رتبه های بعدی قرار داشتند (جدي حسيني و همکاران، 1386).
زراعت این گیاه از زمانهای بسیار دور در نقاط مختلف دنیا که شرایط برای رشد و نمو آن مناسب بوده انجام گرفته است. در کتب گیاه شناسی و کشاورزی به کشت این گیاه در هندوستان اشاره شده و موید آن است که حدود 1500 سال قبل از میلاد در این کشور گیاهی کشت شده که محصول آن در ردیف پشم سفید و کیفیت آن بهتر از پشم گوسفند بوده است. پنبه یکی از گیاهان فیبری است که کاربرد زیادی در صنعت هند داشته و در سطحی حدود 9 میلیون هکتار که حدود 70% آن به صورت دیم بود، کشت میگردید (کردی و همکاران، 1380).
از زمان دقیق و مبدا ورود این گیاه در ایران اطلاعات دقیقی موجود نمیباشد، ولی اسناد و نوشتهها نشان آن است که زراعت پنبه در دوره هخامنشیان مرسوم بوده و لباس سربازان آن دوره از الیاف این گیاه تهیه میشده است. در یادداشتهای موجود مربوط به بعد از اسلام نیز به کشت پنبه در اطراف ساوه و شوشتر اشاره گردیده است. تا سال 1282 هجری قمری گونههای مختلف پنبه تحت نام های بومی، رسمی، ولایتی، قره قوزه، هندی، علی آبادی، خودرنگ، نرمه، شهری و شوشتری در نقاط مختلف ایران کشت میگردید. شواهد نشان میدهد که به احتمال زیاد پنبه از طریق هندوستان به ایران وارد گرديده، زیرا در بین انواع پنبه قدیمی ایران، نوع هندی نیز وجود داشته است. از آغاز مشروطیت که روابط تجارتی ایران با سایر کشورها شروع شده، به تدریج بذور پنبه خارجی به ایران وارد و در نقاط مختلف کشت گردید. در سال 1298 اولین کارخانه پنبه پاک کنی در ایران تا سیس شد (عالیشاه و محمدی، 1389).
کشت پنبه در مرو، ری و ناحیة فارس و هرات، نیشابور، ری، طبرستان، آمل، جبال، اصفهان، شوشتر، خوزستان، و آذربایجان رواج داشته است (ستوده، 1362). ژان شاردن، جهانگرد مشهور فرانسوی که از ایران دورة صفویه بازدید کرده، از کشتزارهای وسیع پنبه ذکر نمود. در اوایل قرن نوزدهم میلادی، کمپانی هندشرقی بریتانیا در مقابل کالاهایی مانند شکر، ادویه، رنگ و روغن، پنبة خام را از ایران به هند صادر کرد. در این عصر جهانگردانی نیز اشارهای به کشتزارهای پنبه در بسیاری از مناطق ایران (از آذربایجان تا خراسان و شرق مازندران، نواحی مرکزی، اطراف یزد، کاشان، کرمان و قم) داشتند. پنبه از محصولات تابستانی بوده که در اوایل بهار کشت و بسته به مناطق آب و هوائی در اواسط تابسنان (در آب و هوای گرم و مرطوب سواحل دریای خزر) و اوایل پائیز (در نواحی خشکتر مانند آذربایجان و نواحی اطراف شیراز) برداشت میشد. پنبههای مورد کشت آن دوره از ارقام تار کوتاه و زبر بوده، که کیفیت چندان خوبی نداشتهاند. علاوه بر آن هزینه حمل و نقل بالا، بسته بندی غیر اصولی، فنآوری ابتدایی و مسائل جنبی دیگر باعث شد که ایران موفقیت چندانی برای دستیابی به بازار اروپا نداشته باشد. پنبه علاوه بر این که منبع امرار معاش ساکنان مناطق کاشت آن بوده، ماده اولیه صنایع دستی و نساجی نیز بوده که افراد بسیاری را مشغول به کار میکرد (یغمایی، 1375).
سازمان پنبة ایران در سال1335هجری شمسی با تغییر نام سازمان پنبه و دانه های روغنی شروع به فعالیت کرده و برای نخستین بار معیارهای طبقه بندی برای محصول داخلی را ارائه داد. در سال 1338 ادارة اصلاح نبات ایستگاه ورامین به مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر تبدیل شده و متعاقب آن خدمات علمی زیادی زیادی انجام داد. در همان زمان شرکت پنبه و ابریشم باحمایت وزارت صنایع و معادن تأسیس شد، تا با تشویقهای اقتصادی مناسب، کشاورزان را به کاشت پنبه ترغیب کند. در دهههای 1330 و 1340 ایران در میان ده یا پانزده کشور نخست تولید کننده پنبه جای گرفت. صادرات نیز به طور منظم رشد یافته و بازار آن متنوعتر شد. مصرف داخلی پنبه و پنبهدانه نیز تا حدودی به سبب گسترش صنعت منسوجات و تا اندازهای به دلیل تأسیس کارخانهای جدید برای تولید روغن خوراکی افزایش یافت.
افزایش تولید پنبه کاملاً به تحولات جدید در دشتهای حاصلخیز گرگان بستگی داشت. در آغاز دهة 1310 کشت پنبه در این ناحیه رواج یافته بود. در 1339 در اولین سرشماری کشاورزی، مازندران و گرگان 56% تمام مزارع پنبه (313000 هکتار) و 65% از کل محصول (330000 تن) را به خود اختصاص داده که در سال 1353 به ترتیب به 65% و 75% افزایش یافت. توسعه کشت و صنایع پنبه بیشتر دهة 1350، بویژه نیمة اول آن صورت گرفته، اما در سالهای بعد کاهش فاحشی یافته که دلیل عمده آن افزایش تولید نفت بوده است (سالنامة آماری کشور، 1356).
2-1-2- اهمیت پنبه
محصول پنبه به دلیل داشتن ارزش اقتصادی و تجاری در جهان به طلای سفید معروف میباشد. خصوصيات ويژه الياف پنبه باعث شده كه عليرغم توسعه سريع و فراگير الياف مصنوعي، این الياف همچنان حدود 48% از مصرف جهاني را به خود اختصاص دهد و حتي در برخي موارد هيچ فرآورده ديگري، قابليت جايگزيني با آن را نداشته باشد. قابلیت شستشو، ‌دوام، استحكام (‌هنگام خشك و تر بودن)، ‌قابلیت هدایت بخار آب، دوام شیمیایی، نرمی، قابلیت انعطاف، تغییر دادن رنگ الیاف پنبه با رنگهای شیمیایی و سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه از خصوصیات الیاف پنبه میباشد. الیاف پنبه، نازکتر از موهای سر، ولی تا حدودی محکم هستند. گرچه آب به آسانی به داخل پنبه نفوذ کرده، ولی وقتی الیاف پنبه مرطوب می شوند، باز هم محکم هستند (ناصری، 1374).