طراحی پایانه فرودگاه بین المللی شیراز با رویکرد تعامل معماری و سازه WORD

چکیده:

طراحی پایانه فرودگاه بین المللی شیراز با رویکرد تعامل معماری و سازه

صنعت حمل ونقل هوایی در میان صنایع مختلف اهمیت قابل توجهی دارد. فرودگاه به عنوان یکی از تجهیزات شهری و ارتباطی نقش بسزایی در توسعه شهری، ناحیه ای و ملی دارند و در برخی موارد کارکرد فرا کشوری پیدا می کنند. فرودگاههای اولیه کشور که عمدتاً در دهه های 1310– 1300 شمسی ساخته شدند، بدون مطالعات کافی و صرفاً به عنوان مکانی باز، برای نشست و برخاست هواپیماهای آن زمان در نظر گرفته شده بودند. از این رو هدف از این پژوهش بنیادی-کاربردی یافتن معیارها و استانداردهای طراحی پایانه فرودگاه و یافتن معیارهایی برای مکان یابی درست آن است، زیرا در پی مکان یابی نادرست آن صدمات مالی و جانی جبران ناپذیری باعث می شود.

در این پژوهش تحلیلی ابتدا به صورت کمی به بررسی فضاهای تشکیل دهنده فرودگاه و استانداردهای آن پرداخته شد و سپس به روش کیفی ویژگی های نمونه های موردی داخلی و خارجی فرودگاه را مقایسه کرده و بعد از تجزیه و تحلیل، اطلاعات جمع آوری شده و برنامه فیزیکی طرح تدوین شد. سپس با روش جایگشت(روش علمی که باعث کاهش خطای انسانی در انتخاب مکان مناسب می شود) بهترین سایت را انتخاب نموده و پس از آن روند طراحی را با جانمایی فضاها و ارائه دیاگرام ها ادامه داده و در پی آن طراحی کامل مجموعه با توجه به سیرکولاسیون و عملکردها و ایده سیالیت وخوانایی فضا انجام شد.

فهرست مطالب

مقدمه:...............................................................................................................................1

1-کلیات:..........................................................................................................................2

1-1مقدمه و طرح موضوع: ......................................................................................................2

1-2 طرح مسئله و ضرورت تحقیق:............................................................................................3

1-3 هدف تحقیق : ...............................................................................................................4

1-4 سئوالات تحقیق : ...........................................................................................................5

1-5 پیشینه تحقیق و چارچوب نظری:........................................................................................5

1-6 فرضیه تحقیق و مدل تحقیق:.............................................................................................6

1-7 روش تحقیق: ................................................................................................................6

1-8 مراحل تحقیق:........................................................................................... 7

2-صنعت هوانوردی(تاریخچه و ویژگی):.................................................................................8

2-1 تاریخچه و مبانی حمل و نقل هوایی:.. 8

2-1-1 پیشینه هوانوردی: .......................................................................................................8

2-1-2 تاریخچه ظهور فرودگاه:..............................................................................................10

2-1-3 فرودگاه در قرن بیستم:..............................................................................................12

2-1-4 حمل و نقل هوایی مسافر و بار در ایران :.. 14

2-1-5 سازمانهای حمل و نقل هوایی و وظایف آنها:.. 16

2-1-5-1 سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو):.. 16

2-1-5-2 سازمان هوانوردی فدرال (FAA):.. 17

2-1-5-3 سازمانهای منطقه ای:.. 18

2-2 اقتصاد فرودگاه:...........................................................................................................18

2-2-1 چگونگی سرمایه گذاری در حمل و نقل هوایی ایران:.. 19

2-2-1-1 سرمایه گذاری در زمینه ساخت زیربناها و تأسیسات ثابت: 20

2-2-1-2 سرمایه گذاری در ناوگان:.. 20

2-2-1-3 ایجاد تسهیلات و خدمات جانبی:.. 21

2-2-1-4 سرمایه گذاری در مواد و کالاهای مصرفی:.. 21

2-2-1-5 تسهیلات آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص:.. 22

2-2-2 ارزیابی طرحها و برنامه ریزیهای مالی و اقتصادی:.. 22

2-3 اصطلاحات مهم هوانوردی:.. 23

2-3-1 شرایط جوی استاندارد:..............................................................................................23

2-3-2 ارتفاع فشاری:..........................................................................................................23

2-3-3 سرعت هواپیما:........................................................................................................24

2-3-4 باد پهلو، مسیر هوایی تقرب باند و راستای محوری حرکت هواپیما: 24

2-4 کنترل ترافیک هوایی:....................................................................................................25

2-4-1 اجزای سیستم کنترل ترافیک هوایی:.. 25

2-4-1-1 تعریف سیستم کنترل ترافیک هوایی:.. 26

2-4-1-2 محدوده کنترل پایانه:.. 27

2-4-1-3 محدوده خدمات راداری فرودگاه:.. 27

2-4-1-4 طبقه بندی فضاهای هوایی:.. 28

2-4-1-4-1 فضای هوایی کلاس A یا فضای هوایی تحت کنترل مثبت:.. 28

2-4-1-4-2 فضای هوای کلاسB یا محدوده ی کنترل پایانه:.. 28

2-4-1-4-3 فضای هوایی کلاس C یا محدوده ی خدمات راداری فرودگاه: 28

2-4-1-4-4 فضای هوایی کلاس D:.. 29

2-4-1-4-5 فضای هوایی کلاس E:.. 29

2-4-1-4-6 فضای هوایی کلاس Gیا فضای هوایی بدون کنترل:.. 30

2-4-2 اجزا و عملکردهای اصلی سیستم هوا – فضای ملی:.. 30

2-4-2-1 مراکز کنترل ترافیک مسیرهای هوایی:.. 31

2-4-2-2 تسهیلات کنترل تقرب پایانه:.. 31

2-4-2-3 برج مراقبت ترافیک فرودگاه:.. 31

2-4-2-4 ایستگاههای خدمات پروازی:.. 32

2-4-3 مشخصات طرح هوا – فضای ایران:.. 32

3-معیارها و استانداردهای طراحی محدوده ی پایانه ی مسافری فرودگاه: 34

3-1 مقدمه:......................................................................................................................34

3-2 اجزای سیستم پایانه مسافری:.. 34

3-2-1 بخش ارتباطی و دسترسی:.. 35

3-2-2 بخش پردازش مسافران:.. 36

3-2-3 بخش مرتبط با ناحیه ی پروازی:.. 36

3-3 ملاحظات طراحی پایانه ی مسافری:.. 38

3-3-1 اهداف طراحی:.........................................................................................................38

3-4 فرآیند برنامه ریزی پایانه:...............................................................................................40

3-4-1 مراحل و معیارهای برنامه ریزی:.. 40

3-4-2-1 مجموعه ارتباطی با سیستم دسترسی:.. 41

3-4-2-2 محوطه ی جلوخان پایانه:.. 41

3-4-2-3 مجموعه راههای دسترسی:.. 41

3-4-2-4 پارکینگ:............................................................................................................42

3-4-2-5 سیستم پردازش مسافر:.. 42

3-4-2-6 راهروها و سالن ورودی:.. 43

3-4-2-7 سالنهای عمومی پایانه:.. 44

3-4-2-8 باجه های فروش بلیط شرکتهای هوایی:.. 44

3-4-2-9 کنترل امنیتی:......................................................................................................45

3-4-2-10 سالنهای خروجی یا پرواز:.. 46

3-4-2-11 تسهیلات تحویل جامه دان:.. 47

3-4-2-12 سیستمهای حمل و نقل داخلی فرودگاه:.. 48

3-4-2-13 تسهیلات بین المللی:.. 49

3-4-2-14 فضاهای دیگر:.....................................................................................................50

3-4-2-15 الزامات کلی فضای مورد نیاز:.. 52

3-5 اشکال مختلف پایانه ها:..................................................................................................52

3-5-1 طرح انگشتی یا شاخه ای:.. 53

3-5-2 طرح اقماری:...........................................................................................................54

3-5-3 طرح خطی :............................................................................................................54

3-5-4 طرح ترانسپورتر یا دور از پایانه:.. 54

3-5-5 طرحهای ترکیبی:.....................................................................................................55

3-6 انواع طرحهای عمودی پایانه ها:.. 55

3-7 انواع توقف هواپیما:............................................................................................. 58

3-7-1 توقف با دماغه ی رو به داخل:.. 59

3-7-2 توقف با دماغه ی رو به داخل زاویه دار:.. 59

3-7-3 توقف با دماغه ی رو به خارج زاویه دار:.. 59

3-7-4 توقف موازی:...........................................................................................................60

3-8 طرح و شکل محوطه ی توقفگاه (ایپرون):.. 60

3-9 انتقال مسافران به هواپیما:..............................................................................................61

4-معیارها و استانداردهای طراحی محدوده ی پایانه ی بار:63

4-1 مقدمه:......................................................................................................................63

4-2 حمل و پردازش بار:.......................................................................................................63

4-2-1 اصول جریان بار:............................................................................................. 63

4-2-2 اصول باربری: ...........................................................................................................66

4-2-3 انواع وسایل حمل بار: .................................................................................................66

4-2-4 انواع فن آوری باربری: .................................................................................................67

4-3 مکان یابی پایانه بار:......................................................................................................69

4-4 الگوی طرح پایانه بار:.....................................................................................................70

4-5 اصول و ضوابط کلی طراحی پایانه بار:.. 72

4-6 مشخصات تسهیلات پایانه بار:.. 72

4-6-1 اجزای ساختمان پایانه بار:.. 72

4-6-2 درها و ورودیها:.........................................................................................................74

4-6-3 ستونها و موانع ثابت: ..................................................................................................74

4-6-4 ضوابط ارتفاع آزاد: .....................................................................................................75

4-6-5 مشخصات کف انبار: ...................................................................................................75

4-7 اجزای پردازش بار خروجی پایانه:.. 75

4-7-1 محوطه پذیرش بار: ....................................................................................................76

4-7-2 محوطه آماده سازی و برچسب زنی بار:.. 76

4-7-3 محوطه انبار بارهای فله خروجی:.. 76

4-7-4 محوطه نگهداری بارهای ویژه:.. 76

4-7-5 محوطه گمرک خروجی:.. 77

4-7-6 محوطه بازرسی ایمنی و کنترلهای امنیتی:.. 77

4-7-7 محوطه پست:..........................................................................................................78

4-7-8 محوطه اداری و مالی مراجعین:.. 78

4-7-9 محوطه باربندی:............................................................................................. 78

4-7-10 محوطه نگهداری گاری یا صندوقه بار خروجی:.. 79

4-7-11 محوطه نگهداری باردانهای شرکتهای حمل و نقل:.. 79

4-7-12 محوطه ی توقفگاه هواپیمای باری:.. 79

4-8 اجزای پردازش بار ورودی پایانه:.. 80

4-8-1 محوطه ی نگهداری گاریها و صندوقه های ورودی:.. 80

4-8-2 محوطه بارریزی:............................................................................................. 81

4-8-3 محوطه انبار بارهای فله ورودی:.. 81

4-8-4 محوطه انبار باردانهای ورودی شرکتهای حمل و نقل:.. 81

4-8-5 انبار صندوقه های خالی:.. 81

4-8-6 محوطه گمرک ورودی:................................................................................................82

4-8-7 محوطه تحویل بار: .....................................................................................................82

5-بررسی نمونه های موردی:..............................................................................................83

5-1 نمونه های داخلی:.........................................................................................................83

5-1-1 فرودگاه امام خمینی:..................................................................................................83

5-1-1-1 تاریخچه فرودگاه امام:.. 83

5-1-1-2 پايانه مسافري فرودگاه (ترمينال):.. 84

5-1-1-2-1 تراز 8.00+ مسافرین خروجی (طبقه دوم):.. 87

5-1-1-2-2 تراز 4.00+ مسافرین ورودی ( طبقه اول):.. 87

5-1-1-2-3 تراز 0.00 مسافرین ورودی ( همكف):.. 88

5-1-1-2-4 تراز 6.50- (زیرزمین):.. 89

5-1-1-3 پاركینگ فرودگاه:..................................................................................................90

5-1-1-4 موتور خانه پایانه مسافری :90

5-1-1-5 اطفاء حریق پایانه مسافری:.. 90

5-1-1-6 فضاهای تشكیل دهنده پایانه:.. 90

5-1-1-6-1 فضاهای مربوط به مسافرین خروجی بین المللی:.. 91

5-1-1-6-2 فضاهاي مربوط به مسافران خروجي داخلي:.. 93

5-1-1-7 برج مراقبت:.........................................................................................................94

5-1-2 فرودگاه بین المللی شهیــد آیت اله دستغیب شیراز:.. 95

5-1-2-1 پتانسیلهای فرودگاه شهیــد دستغیب در امر گردشگری:.. 96

5-1-2-1-1 جایگاه تشریفات اختصاصی مسافران در فرودگاه شیراز: 96

5-1-2-1-2 تعدد و تنوع پروازی در فرودگاه شیراز:.. 96

5-1-2-1-3 امكانات و تسهیلات مسافری:.. 96

5-1-2-2 ترمینال ورود پروازهای خارجی:.. 97

5-1-2-4 سالن گمرک با مساحت حدود 750 متر مربع:.. 98

5-1-2-5 سالن عمومی مستقبلین و مشایعین:.. 98

5-1-2-6 مشخصات ترمینال خروج پروازهای خارجی:.. 98

5-1-2-6-1 سالن عمومی و سالن بدرقه کنندگان:.. 99

5-1-2-6-2 سالن ترانزیت و تشریفات پروازی:.. 99

5-1-2-6-3 سالن ترانزیت مرزی:.. 100

5-1-2-6-4 غرفه اطلاع رسانی در بخش گردشگری:.. 100

5-1-2-7 صدور ویزا در فرودگاه شیراز:.. 100

5-1-2-8 ظرفیت پذیرش مسافر در فرودگاه شیراز:.. 100

5-1-2-9 به روز بودن امکانات فرودگاهی و ناوبری فرودگاه شیراز: 101

5-2 نمونه های خارجی:............................................................................................. 101

5-2-1 فرودگاه کانسای ژاپن: ...............................................................................................101

5-2-1-1 تاریخچه ی فرودگاه:............................................................................................. 101

5-2-1-2 جزیره ی فرودگاه:............................................................................................. 102

5-2-1-3 پل ارتباطی جزیره ی فرودگاه:.. 103

5-2-1-4 ظرفیت فرودگاه:..................................................................................................104

5-2-1-5 ترمینال فرودگاه:.................................................................................................104

5-2-1-6 سازه ی فرودگاه:..................................................................................................106

5-2-2 فرودگاه سوندیاک (RAVA، بیلبائو-اسپانیا):.. 107

5-2-2-1 ایده طرح:.........................................................................................................107

5-2-2-2 معماری فرودگاه:................................................................................................... 108

5-2-2-3 پارکینگ فرودگاه:............................................................................................. 110

5-2-2-4 سازه فرودگاه:............................................................................................. 110

5-2-3 فرودگاه بین المللی کوالالامپور (مالزی):.. 111

5-2-3-1 معماری فرودگاه:.................................................................................................111

5-2-3-2 ترمینال فرودگاه: .................................................................................................112

5-2-3-3 سازه ی فرودگاه:.................................................................................................114

5-2-3-4 ساختمان ماهواره:................................................................................................115

5-2-3-5 سایت مجموعه:...................................................................................................115

6-تعامل سازه و معماری: .................................................................................................117

6-1 مقدمه:....................................................................................................................117

6-2 تاثیر سازه بر معماری:..................................................................................................118

6-2-1 گسترش نقش سازه در معماري:.. 118

6-2-1-1 سازه ، فرم معماري و فن آوري ساخت:.. 119

6-2-2 سازه ، زيبايي و صداقت ( جريان انتقال نيرو‌):.. 120

6-3 جدایی معماری و سازه: ................................................................................................122

6-4 ضرورت همسازی معماری و سازه:.. 124

6-5 سیر تغییر و تحول همسازی معماری و سازه:.. 125

6-5-1 سير تغيير و تحول همسازي سازه و معماري در معماري جهان: 125

6-5-1-1 شروع همسازي معماري و سازه:.. 126

6-5-2 سير تغيير و تحول همسازي سازه و معماري در معماري ايران: 127

6-5-2-1 معماري قديم ايران:............................................................................................. 127

6-5-2-2 معماري معاصر ايران:.. 128

6-6 بررسي نمونه های مطلوب همسازی معماری و سازه در ترمينال هاي فرودگاهي: 129

6-6-1 طراحي ترمينال هاي فرودگاهي:.. 130

6-6-2 فرودگاه بين المللي بانكوك:.. 131

6-6-2-1 سازه ترمينال اصلي:............................................................................................. 132

6-6-2-2 سازه سالن هاي خروجي:.. 133

6-6-3 فرودگاه جديد باراخاس – مادريد:.. 133

6-6-3-1 سازه فولادي سقف:............................................................................................. 134

6-6-3-2 نماي شيشه اي فرودگاه:.. 135

6-7 نتیجه گیری:.............................................................................................................135

7- نگاهی به تاریخ و جغرافیای استان فارس و شهر شیراز:.. 137

7-1استان فارس:..............................................................................................................137

7-1-1 موقعیت جغرافیایی و اقلیمی:.. 137

7-1-2 آب و هوا:.............................................................................................................138

7-1-2-1 درجه حرارت و ميزان بارندگی:.. 138

7-1-2-2 باد:.................................................................................................................139

7-1-3 ویژگی های زمین شناسی:.. 139

7-1-5 پوشش گياهی:............................................................................................. 140

7-1-6 تقسیمات سیاسی:...................................................................................................140

7-1-7 مکان های دیدنی و تاریخی:.. 141

7-1-8 صنایع و معادن:............................................................................................. 142

7-1-8-1 صنایع:.............................................................................................................142

7-1-8-2 منابع معدنی:............................................................................................. 142

7-1-9 منطقه ویژه اقتصادی شیراز:.. 142

7-1-10آموزش:..............................................................................................................143

7-1-11 ورزش و تفریح:....................................................................................................144

7-1-11-1 ورزشگاه‌ها:............................................................................................. 144

7-1-11-2 پیست اسکی:............................................................................................. 144

7-1-12 شبکه ارتباطات:............................................................................................. 145

7-1-12-1 فرودگاه:............................................................................................. 145

7-1-12-2 راه‌آهن:........................................................................................... 145

7-2شهر شیراز:........................................................................................... 146

7-2-1 موقعیت جغرافیایی و اقلیمی:.. 146

7-2-2 آب و هوا:........................................................................................... 147

7-2-3 مسائل کلی زمین شناسی:.. 148

7-2-4 زلزله:........................................................................................... 148

7-2-5 صنایع و معادن:............................................................................................. 149

7-2-6 گردشگری:........................................................................................... 149

8-مکان یابی و تحلیل سایت:............................................................................................. 151

8-1 انتخاب محل فرودگاه:............................................................................................. 151

8-1-1 چگونگی توسعه ی فضای اطراف:.. 151

8-1-2 شرایط جوی و آب و هوایی:.. 152

8-1-3 دسترسی به سیستم حمل و نقل زمینی:.. 152

8-1-4 وجود زمین و امکان تأمین آن برای توسعه:.. 156

8-1-5 وجود سایر فرودگاهها و قابلیت دسترسی به فضای هوایی لازم: 157

8-1-6 موانع اطراف:............................................................................................. 158

8-1-7 مسائل اقتصادی ساخت:.. 159

8-1-8 قابلیت دسترسی به خدمات تأسیساتی:.. 159

8-1-9 نزدیکی و مجاورت با محیط تقاضای سفر هوایی:.. 160

8-2 مکانیابیبااستفادهازروشجایگشت (پرماتاسیون):.. 160

8-2-1 مقیاس اندازه گیری شاخص ها:.. 161

8-2-2 استفاده از مدل برای مکان یابی فرودگاه شیراز:.. 162

8-2-3 تعیین تعداد گزینه ها:............................................................................................. 163

8-2-4 آماده کردن گزینه ها برای ورود به مدل:.. 163

8-2-5 محاسبه وزن شاخص ها:.. 165

8-2-6 نتیجه گیری های حاصل از بررسی های کمی:.. 166

8-2-7 جمع بندی:........................................................................................... 168

9-تدوین برنامه ی فیزیکی:............................................................................................. 169

9-1 مقدمه:........................................................................................... 169

9-2 عملکرد و اجزاء اصلی متشکله ترمینال:.. 169

9-2-1 فضاهای واقع در مسیر مسافر پروازهای خروجی:.. 170

9-2-1-1 محوطه مقابل ترمینال:.. 170

9-2-1-2 محوطه کنترل امینتی:.. 171

9-2-1-3 سالن عمومی خروجی:.. 172

9-2-1-4 محوطه کنترل گمرکی:.. 172

9-2-1-5 محوطه کنترل و پذیرش بار و مسافر:.. 173

9-2-1-6 محوطه کنترل گذرنامه:.. 174

9-2-1-7 فضاهای مختص خطوط هوایی:.. 175

9-2-2 فضاهای مختص واحدهای کنترل کننده مسافر و بار:.. 178

9-2-2-1 واحد کنترل گمرکی واقع در مسیر مسافرین خروجی:.. 178

9-2-2-2 واحد کنترل گمرکی واقع در مسیر مسافرین ورودی:.. 179

9-2-2-3 واحد کنترل گمرکی واقع در مسیر خدمه هواپیما:.. 179

9-2-2-4 واحد کنترل گمرکی بارهای غیر مسافری:.. 179

9-2-2-5 واحد کنترل گذرنامه واقع در مسیر مسافرین خروجی.. 180

9-2-2-6 واحد کنترل امنیتی عمومی واقع در مسیر مسافرین خروجی 180

9-2-2-7 واحد کنترل بهداشتی واقع در مسیر مسافرین ورودی:.. 180

9-2-3 فضاهای مربوط به عملیات پشتیبانی:.. 181

9-2-3-1 واحد اطلاعات پرواز و هوانوردی:.. 181

9-2-3-2 واحد اطلاعات هواشناسی:.. 181

9-2-3-3 فضاهای رفاهی و خدماتی مسافرین، مستقبلین و مشایعین: 181

9-2-3-3-1 فضاهای واقع در اطراف سالن عمومی خروجی:.. 181

9-2-3-3-2 فضاهای واقع در اطراف سالن عمومی ورودی:.. 182

9-2-3-3-3 فضاهای واقع در اطراف سالن انتظار عمومی پرواز:.. 182

9-2-3-4 فضاهای مربوط به تاسیسات بهداشتی، مکانیکی و الکتریکی و سایر تسهیلات لازم: 182

9-2-3-5 فضاهای ارتباطی:............................................................................................. 183

9-2-3-6 فضاهای رفاهی کارکنان:.. 183

9-2-3-7 پارکینگ ها:............................................................................................. 183

9-2-3-8 نتیجه گیری:............................................................................................. 183

9-3 برنامه ریزی فیزیکی:............................................................................................. 184

9-3-1 پیش بینی میزان حمل و نقل هوایی:.. 184

9-3-2روش های پیش بینی ترافیک هوایی :.. 185

9-3-2-1 پیش بینی به روش اکستراپولاسیون:.. 185

9-3-2-2 پیش بینی به روشی تحلیلی مارکت:.. 186

9-3-2-3 مدل تعریف مارکت:............................................................................................. 186

9-3-2-4 مدل اقتصادسنجی:............................................................................................. 187

9-3-2-5 پیش بینی به روش قضاوت مهندسی :.. 187

9-3-3 محاسبه مسافر ساعت اوج :.. 187

9-3-4 بررسي فضاها و تعيين ظرفيت عوامل مختلف:.. 190

9-3-4-1 تعيين زيربناي تقريبي ترمينال:.. 190

9-3-4-1-1 تفكيك تقريبي فضای ترمينال فرودگاه بر حسب عملكرد: 191

9-3-4-2 محاسبه فضاهاي واقع در مسير مسافر پروازهاي خروجي : 192

9-3-4-2-1 طول و سطح پياده روي مقابل ترمينال :.. 192

9-3-4-2-2 محوطه كنترل امنيت عمومي :.. 193

9-3-4-2-3 سطح سالن عمومي خروجي:.. 195

9-3-4-2-4 محوطه كنترل و پذيرش بار و مسافر:.. 196

9-3-4-2-5 محوطه كنترل كارت پرواز و بليط مسافرين:.. 198

9-3-4-2-6 سطح سالن عمومي انتظار (سالن ترانزيت):.. 199

9-3-4-2-7 سطح محوطه كنترل امنيتي پرواز واقع در مدخل سالن انتظار پرواز: 199

9-3-4-2-8 سطح كريدور:............................................................................................. 201

9-3-4-3 محاسبه فضاهاي واقع در مسير مسافرين پروازهاي ورودي: 202

9-3-4-3-1 سطح محوطه كنترل بهداشتي:.. 202

9-3-4-3-2 سطح محوطه كنترل گذرنامه:.. 203

9-3-4-3-3 سطح دريافت بار :.. 204

9-3-4-3-4 سطح محوطه كنترل گمركي :.. 206

9-3-4-3-5 سطح سالن عمومي ورودي :.. 207

9-3-4-3-6 محاسبه فضاهاي واقع در مسير بار:.. 208

9-3-4-3-6-1 سطح سالن بار (تفكيك و تجميع بارهاي خروجي به روش دستي): 209

10-برایند مطالعات در قالب ارائه طراحی:.. 211

10-1 ایده های طراحی: ......................................................................................................................................211

10-1-1 خوانایی فضایی: .....................................................................................................................................211

10-2 سازه:.........................................................................................................................................................211

10-3 تاسیسات:..................................................................................................................................................211

10-4 دیاگرام های طرح:.....................................................................................................................................214

10-5 معرفی طرح:.............................................................................................................................................215

 

فهرست جداول

جدول 2-1: مقایسه عملکردی کلی شرکت های هواپیمایی ایرانی در پروازهای داخلی.. 15

جدول 2-2: مقایسه عملکردی سالانه شرکت های هواپیمایی ایرانی در پروازهای بین المللی.. 16

جدول3-1: انواع تسهیلات پایانه ای مورد تقاضای مسافران مختلف 39

جدول3-2: فضای برآوردی لازم برای بخشهای مختلف ساختمان پایانه 52

جدول 8-1: تبدیل ارزش شاخص های کیفی به شاخص های کمی.. 162

جدول 8-2: ارزش کمی شاخص ها و نوع تاثیر آنها.. 164

جدول 8-3: مقدار P_i هر یک از شاخص های گزینه ها.. 165

جدول 8-4: مقادیر E_j و d_j و w_j هر کدام از گزینه ها.. 166

جدول8-5: مقادیر ارزش هر جایگشت.. 167

جدول 9-1: مسافر ساعت اوج به تفكيك ورودي و خروجي.. 190

جدول 9-2: درصد فضاهای مختلف در ترمینال.. 191

 

فهرست تصاویر

شکل2-1: مسیر هوایی تقرب باند، راستای محوری حرکت هواپیما و زاویه ی عرضی 25

شکل2-2: تصویر شماتیک محدوده ی خدمات راداری یک فرودگاه.. 29

شکل3-1: اجزای سیستم پایانه ی مسافری.. 37

شکل 3-2: نمودار مدل شبیه سازی روند پردازش مسافران خروجی.. 43

شکل 3-3: شکل و پلان پیشخوان های متداول فروش بلیط.. 45

شکل 3-4 : طرح های متداول محلهای کنترل امنیتی.. 46

شکل3-5: پلان سالن پروازی.. 47

شکل 3-6: تجهیزات مکانیزه ی مرسوم مطالبه و تحویل جامه دان فرودگاه ها 48

شکل 3-7: نمودار برآورد طول خطی لازم برای محل مطالبه و تحویل بار فرودگاه ها.. 49

شکل 3-8: انواع طرح های پایانه های مسافری.. 53

شکل3-9 : انواع طرح های عمودی پایانه ها:.. 56

شکل 3-10(الف): سیستم پایانه ی چند طبقه ای پردازش مسافر همراه با پارکینگ در مجاورت آن.. 57

شکل3-10(ب): سیستم پایانه ی چند طبقه ای پردازش مسافر همراه با پارکینگ در بالای ساختمان آن.. 57

شکل 3-11:طرح های مطلوب محوطه پایانه برای انواع فرودگاه ها با تقاضاهای مختلف.. 58

شکل 3-12 : انواع توقف هواپیماها در محوطه ی توقفگاه.. 58

شکل3-13 : چگونگی توقف و گردش هواپیما در محل جایگاه توقف (گیت) 61

شکل3-14 : یک نوع پل ارتباطی انتقال مسافر به هواپیما.. 61

شکل3-15: نوعی از وسایل نقلیه ی جمعی مخصوص انتقال مسافران.. 62

شکل4-1 : نمودار جریان بار در یک پایانه ی بار دارای حداکثر تسهیلات ممکن 64

شکل4-2 : نمودار جریان ترابری کالا در پایانه ی بار هوایی.. 65

شکل4-3: تغییرات در روش حمل بار.. 67

شکل4-4: طرح پایانه ی بار هوایی با عملیات پردازش دستی.. 68

شکل 4-5 : طرح پایانه ی بار هوایی با عملیات پردازش خودکار.. 68

شکل4-6 : الگوی عملیاتی عناصر پایانه ی بار هوایی.. 71

شکل4-7 : مقطع عرضی یک پایانه ی بار هوایی در مراحل مختلف توسعه 71

شکل 4-8 : ابعاد فضای بارگیری و باراندازی در محوطه توقفگاه هواپیما در پایانه بار.. 80

شکل 5-1: فرودگاه امام.. 83

شکل 5-2: سایت فرودگاه امام.. 84

شکل 5-3: پایانه مسافری فرودگاه امام.. 84

شکل 5-4: نمای داخلی پایانه مسافری فرودگاه امام.. 85

شکل 5-5: نمای داخلی پایانه مسافری فرودگاه امام.. 86

شکل 5-6: جانمایی طبقه دوم فرودگاه امام.. 87

شکل 5-7: جانمایی طبقه اول فرودگاه امام.. 88

شکل 5-8: جانمایی طبقه همکف فرودگاه امام.. 89

شکل 5-9: برج مراقبت فرودگاه امام.. 94

شکل 5-10: بخشی از فرودگاه شهید دستغیب شیراز.. 95

شکل 5-11: عکس هوایی از فرودگاه شهید دستغیب شیراز.. 95

شکل 5-12: پایانه پروازهای داخلی فرودگاه شهید دستغیب شیراز 98

شکل 5-13: سالن عمومی پروازهای بین المللی فرودگاه شهید دستغیب شیراز 99

شکل 5-14: فرودگاه کانسای ژاپن.. 102

شکل 5-15: فرودگاه کانسای ژاپن.. 102

شکل 5-16: جزیره مصنوعی فرودگاه کانسای ژاپن.. 103

شکل 5-17: پل ارتباطی جزیره مصنوعی فرودگاه کانسای ژاپن.. 103

شکل 5-18: جلوخان فرودگاه کانسای ژاپن.. 104

شکل 5-19: ترمینال فرودگاه کانسای ژاپن.. 105

شکل 5-20: سقف ترمینال فرودگاه کانسای ژاپن.. 105

شکل 5-21: سازه فرودگاه کانسای ژاپن.. 107

شکل 5-22: فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 108

شکل 5-23: فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 108

شکل 5-24: فضای داخلی پایانه فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 109

شکل 5-25: فضای داخلی فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 110

شکل 5-26: سازه فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 110

شکل 5-27: سازه فرودگاه سوندیاک اسپانیا.. 111

شکل 5-28: فرودگاه کوالالامپور مالزی.. 112

شکل 5-29: فرودگاه کوالالامپور مالزی.. 113

شکل 5-30: ترمینال فرودگاه کوالالامپور مالزی.. 114

شکل 5-31: سازه فرودگاه کوالالامپور مالزی.. 115

شکل 7-1: تقسیمات سیاسی استان فارس.. 141

شکل 8-1: مراحل اجرایی مدل مکان یابی فرودگاه.. 162

شکل 8-2: موقعیت سایت های انتخاب شده بر روی عکس هوایی شهر شیراز 163

شکل 9-1: مسیر مسافرین پروازهای خروجی از فرودگاه (از محور اصلی دسترسی تا محوطه مقابل ترمینال).. 171

مقدمه:

ساخت فرودگاه جزء آمایش های بزرگ محسوب می شود. فرودگاه ها به عنوان یکی از تجهیزات شهری و ارتباطی نقش بسزایی در توسعه شهری، ناحیه ای و ملی دارند و در برخی موارد کارکرد فرا کشوری پیدا می کنند. فرودگاههای اولیه کشور ما که عمدتاً در دهه های 1310– 1300 شمسی ساخته شدند، بدون مطالعات کافی و صرفاً به عنوان مکانی باز، برای نشست و برخاست هواپیماهای آن زمان در نظر گرفته شده بودند.

در حال حاضر مطالعات و تحقیقات درمورد مسئله فرودگاه بسیار گسترده و توجه به آن بسیار ضروری شده است. دکتر محمود صفارزاده و غلامرضا معصومی در کتاب برنامه ریزی و طراحی فرودگاه (1387) به طور ویژه به بررسی طراحی فرودگاه از روش تحقیق، انتخاب سایت، دیاگرام و استادندارد های فضایی تا طراحی آن پرداخته اند. همچنین افراد دیگری به بحث های تخصصی تری در این مورد پرداخته اند مانند، رحیم سرورکه در مقاله "ارزیابی مکان یابی جغرافیایی فرودگاه های کشور بر اساس مولفه های اقلیم و توپوگرافی"، به عوامل تاثیر گذار بر مکان یابی فرودگاه اشاره کرده است.همچنین مقالات متعددی به بررسی نمونه های ساخته شده در این زمینه اختصاص داده شده است.

اما در پژوهش اخیر به بررسی کامل فضای فرودگاه و عوامل موثر بر فرودگاه وهمچنین عوامل تاثیرپذیر از آن پرداخته خواهد شد و در آن به کیفیت های فضایی مطلوب در ارائه بهتر خدمات در فرودگاه توجه خواهد شد و به فرودگاه به جای صرفا یک ساختمان پایانه ی حمل ونقلی به گونه ای دیگر نگاه خواهد شد به طوری که آن را به عنوان معرف اقتصاد و پیشرفت شهر معرفی خواهد کرد و نقش آن را در توسعه ی اقتصادی و تبدیل شهر شیراز به یک قطب اقتصادی و فرهنگی بزرگ در منطقه خاورمیانه با توجه به پتانسیل های موجود نشان خواهد داد.

1- کلیات:

1-1 مقدمه و طرح موضوع:

صنعت حمل ونقل هوایی در میان صنایع مختلف اهمیت قابل توجهی دارد؛به دلیل گرایش فزاینده به حمل ونقل در کمترین زمان به ویژه در دهه های اخیر، در این صنعت شاهد رشد فزاینده ای بوده ایم.

فرودگاه به عنوان زیربنایی ترین بخش از سیستم حمل ونقل هوایی بدلیل حضور نسل جدید هواپیماهای مدرن، رشد سریع حجم ترافیک و تقاضای سفرهای هوایی به عنوان یک سیستم پیچیده و پویا محسوب می شود.

با توجه به اهمیت فرودگاه ها و صنعت هوانوردی و پیشرفت های چشمگیر آن درجهان و همچنین دستاوردهای این تکنولوژی و با توجه به آمار پروازها و جابجایی مسافران و وسعت روزافزون میدان عملیات هوایی، تعداد و نوع هواپیما، خدمات وابسته به هوانوردی، درگیر بودن مسائل اقتصادی و اجتماعی مطالعه وبررسی در این زمینه بسیار حائز اهمیت می باشد و در واقع با مطالعات آمایش سرزمین در سطح ملی در ارتباط است، زیرا آمایش سرزمین ابتدا به بررسی و تحلیل امکانات، توان ها و نیازهای بالفعل و بالقوه شهرهای بزرگ و نواحی می پردازد، سپس راهبرد توسعه بلند مدت را تعیین می کند.

ساخت فرودگاه جزء آمایش های بزرگ محسوب می شود. فرودگاه ها به عنوان یکی از تجهیزات شهری و ارتباطی نقش بسزایی در توسعه شهری، ناحیه ای و ملی دارند و در برخی موارد کارکرد فرا کشوری پیدا می کنند.

قابل ذکر است فرودگاه صرف نظر از مسئله نیاز و بازدهی اقتصادی بالا از جمله بناهایی است که می تواند بستر مناسبی جهت عرضه فرهنگ یک جامعه از یک سو و مطرح نمودن میزان پیشرفت های فنی و هنری (چه در عرصه معماری و چه در زمینه صنایع دیگر، به خصوص صنایع پرواز، صنایع الکترونیکی، مخابراتی و ...) از سوی دیگر باشد.

فرودگاه های بین المللی مرز هوایی کشورها و دروازه هوایی شهرهای هر کشورمی باشند. در واقع می توان گفت در جهان امروز فرودگاه خود، نمادی از یک شهر یا کشور است و باید پذیرفت که این فضا صرف نظر از ابعاد عملکردی خود، بستر مناسبی جهت ایجاد یک فضای ماندگارذهنی و خاطر بخش، همچنین مؤید و محافظ فرهنگ و تمدن یک جامعه است.

1-2 طرح مسئله و ضرورت تحقیق:

فضای فرودگاه مجموعه ای از تاسیسات و تجهیزات و بخش های اصلی است که برای فراهم آوردن امکانات حمل ونقل هوایی در کنار یکدیگر تلفیق شده اند. به طور کلی ارکان و بخش های اصلی یک فرودگاه عبارتند از: سیستم ترافیک هوایی، مجموعه ی بخش هوایی فرودگاه (باند پرواز و خزش) و محوطه توقفگاه هواپیما (اپیرون) ، مجموعه بخش زمینی (محدوده پایانه مسافری و باری) و سیستم گردش وسایل نقلیه و حمل ونقل زمینی در فرودگاه و همچنین پارکینگ، شبکه های دسترسی به فرودگاه و تسهیلات و تجهیزات پشتیبانی و تدارکاتی.

برنامه ریزی و طراحی فرودگاه فرآیند پیچیده ای است که در آن تحلیل یک فعالیت بدون توجه به تأثیر آن بر روی فعالیت های دیگر، راه حل های قابل قبولی ارائه نخواهد داد. در گذشته، طرح های جامع فرودگاهی بر اساس نیازهای محلی حمل و نقل هوایی برنامه ریزی می شد. در زمان های اخیر، این طرح ها در یک طرح سیستمی فرودگاه گرد آمده اند که نه تنها نیاز به یک محوطه فرودگاهی خاص را بررسی می کنند، بلکه نیازهای همه جانبه مجموعه ای از فرودگاه هایی را که در این منطقه، ایالت و یا کشور ارائه خدمت می کنند، نیز مورد بررسی قرار می دهد.

موقعیت فرودگاه اثرات گوناگونی بر کاربری ها و فعالیت های پیرامون خود از نظر اقتصادی، توسعه ای و بصری دارد و حتی مکان یابی نادرست آن باعث صدمات جانی و مالی فراوانی می شود، به همین دلیل بررسی و مطالعه در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.

با احداث فرودگاه بین المللی با فناوری پیشرفته، امکان صادرات و واردات مستقیم کالا بین شهرهای داخلی و شهرهای خارج از ایران بیشتر خواهد شد که خود باعث بالا بردن رونق اقتصادی شهر و در نتیجه توسعه اقتصادی و بستر سازی جهت سرمایه گذاری های بزرگ (از داخل و خارج کشور) را باعث می شود.

صنعت حمل ونقل هوایی کشور در حال حاضر از کیفیت پایین خدمات و میانگین عمر بالا برخوردار است و به گونه ای از مشکلات ساختاری رنج می برد و با توجه به اینکه صنعت حمل ونقل هر کشور بیانگر وضعیت اقتصادی و میزان توسعه صنعتی آن کشور است، پس نیاز به طراحی فرودگاهی جدید در خور قابلیت های گردشگری، صنعتی، اقتصادی، درمانی شیراز، امری واضح به شمار می آید.

1-3 هدف تحقیق:

چهره کنونی بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در واقع نتیجه و حاصل موقعیت جغرافیایی آنها در رابطه با راه های دریایی، شاهراه های بین المللی، راه آهن و خطوط هوایی میان_قاره ای است. شیراز یکی از قطب های اقتصادی کشور و دارای صنایع الکترونیک، پالایشگاه نفت، مجتمع پتروشیمی، کارخانه ی سیمان، صنایع لاستیک‌سازی، صنایع لبنیاتو صنایع نساجی است و به عنوان پایتخت فرهنگی کشور، برنامه ریزی حمل و نقل هوایی کارآمد برای این شهر از ضروریات امر محسوب می شود.

صنعت توریسم به عنوان یکی از پردرآمدترین منابع جهان در آغاز هزاره ی سوم به شمار می رود و حمل و نقل از ارکان اصلی صنعت توریسم می باشد و هم اکنون حدود 40 درصد از گردشگران بین المللی از طریق هوایی مسافرت می کنند. استان فارس با برخورداری از تمدن کهن و آثار تاریخی غنی و جاذبه های متعدد فرهنگی و طبیعی از قطب های مهم گردشگری است و توانایی بالقوه فراوانی در بهره گیری از صنعت توریسم دارد.

به دلیل این که زیبایی، شکوه تسهیلات و امکانات، معماری، چشم گیری یک فرودگاه بیانگر وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی آن شهر یا کشور است، شیراز به فرودگاهی با این ویژگی ها احتیاج دارد تا دروازه و نمادی از شهر باشد و تکنولوژی و صنعت و پیشرفت شهر را به نمایش گذارد. در نتیجه با احداث فرودگاهی بین المللی با ویژگی های شاخص این اهداف را دنبال می کند.

• افزایش حجم پروازهای مسافری، در جهت بهبود توسعه ی فرهنگی و اجتماعی شهر شیراز و تبدیل آن به مرکز توریستی بزرگدر منطقه خاورمیانه.
• شیراز و شهرهای اطراف آن دارای فرآورده های صادراتی فراوانی هستند. بنابراین با استفاده از این پتانسیل و انتقال سریع و تبادل بالای بار، میتوان شهر شیراز را به قطب اقتصادی در منطقه جنوب تبدیل کرد.
• سازماندهی سفرهای زیارتی که در برهه ای از سال بیشتر هستند، مانند سفر حج با احداث ترمینال های موقت در کنار پایانه های اصلی.